SVJETSKI DAN MENTALNOG ZDRAVLJA, PRILIKA DA SE ZAMISLIMO!

08.10.2021

Povodom Svjetskog dana mentalnog zdravlja, koji se obilježava 10. oktobra, Inicijativa mladih s invaliditetom Boke (I MI Boke) želi da ukaže na veliku socijalnu isključenost, izolaciju i sistemsko kršenje ljudskih prava sa kojima se osobe sa mentalnim invaliditetom i članovi njihovih porodica suočavaju, a koji su još više produbljeni zbog pandemije Covid-19. Osobe sa mentalnim oboljenjima u Crnoj Gori su stigmatizovane, teško se odlučuju da potraže pomoć, a i tada ona je ograničena, često neadekvatna ili nedostupna u svim opštinama.

Kroz projekat „

Prava osoba s invaliditetom u Crnoj Gori - Gdje smo i gdje treba da idemo

”, došli smo do podataka da je unutar ustanova primarne zdravstvene zaštite osnovano trinaest centara za mentalno zdravlje. Iako je njihov cilj da, u okviru primarne zdravstvene zaštite, osobama sa mentalnim oštećenjima pruže medicinski tretman i druge vrste podrške, ne postoje javno dostupni podaci o tome koliko osoba sa mentalnim invaliditetom ima podršku postojećih centara. Takođe, ovi centri ne postoje u 20 opština u Crnoj Gori, te smo zbog toga daleko od međunarodnog standarda koji obavezuje da se osobama sa mentalnim invaliditetom, uz adekvatnu podršku, omogući život u zajednici.

U Specijalnoj bolnici za psihijatriju Kotor trenutno boravi 239 pacijenata, od čega je skoro polovina, zbog nedostatka adekvatnih usluga u zajednici, osuđena na stalni boravak u toj ustanovi. Od pojave pandemije 81 pacijent je bio zaražen koronavirusom, što čini više od 1/3 (33,90%) hospitalizovanih pacijenata. Jedan pacijent liječen izvan bolnice je preminuo. Prava pacijenata tokom pandemije su ograničena u vidu ograničenog kretanja izvan odjeljenja ili bolnice i zabrane posjeta. Kontakti sa porodicama uglavnom su se održavali telefonom.

Uprkos preporukama Komiteta UN-a za prava osoba s invaliditetom iz 2017. godine, u vezi sa spriječavanjem gušenja pacijenata, Protokol za prevenciju ovakvih slučajeva donijet je tek u februaru 2021. godine. U poslednje četiri godine, četiri osobe smještene u Specijalnoj bolnici za psihijatriju Kotor su umrle od gušenja. Bolnica je obezbjedila mehanizme za podnošenje žalbi, sugestija ili obavještenja o pružanju usluga, pa čak ima i Zaštitnika prava pacijenata, ali nema informacija o tome da li su pacijenti iskoristili ovo pravo i da li su bili dovoljno obavješteni o ovom mehanizmu.

Iako je Vlada Crne Gore usvojila Strategiju o zaštiti i unaprijeđenju mentalnog zdravlja za period 2019-2023, njena implementacija je na veoma niskom nivou, jer je samo 18% planiranih aktivnosti preduzeto 2020. godine, shodno Izvještaju o realizaciji njenog Akcionog plana. Mentalna oboljenja, uključujući depresiju, anksioznost i šizofreniju, jedan su od glavnih uzroka invalidnosti, što govori i potrebi hitnog preduzimanja mjera na unaprijeđenju mentalnog zdravlja i obezbjeđivanju dostojanstvenog i podržanog života u zajednici osobama sa mentalnim invaliditetom.

Komentariši