OPŠTINA HERCEG NOVI DA ODLUKU O OSTVARIVANJU PRAVA NA SOCIJALNO STANOVANJE USKLADI SA ZAKONOM

Inicijativa mladih s invaliditetom Boke (I MI Boke) je 25. aprila 2024. godine Sekretarijatu za lokalnu samoupravu Opštine Herceg Novi dostavila Primjedbe, predloge i sugestije na Nacrt Odluke o ostvarivanju prava na socijalno stanovanje. Primjedbe, predlozi i sugestije su poslate u okviru Javne rasprave, a uglavnom se tiču propisivanja jednakog obima prava na socijalno stanovanje koji je propisan Zakonom o socijalnom stanovanju i propisivanjem sprovođenja postupka u skladu sa Zakonom o upravnom postupku.

Nacrt Odluke Opštine Herceg Novi o ostvarivanju prava na socijalno stanovanje propisuje sve načine obezbjeđivanja socijalnog stanovanja za svoje građane/ke, koje je predvidio Zakon o socijalnom stanovanju. Međutim, njihov obim je značajno manji od onog propisanog Zakonom o socijalnom stanovanju. Naime, ovaj Zakon na osnovu kojeg Opština Herceg Novi donosi Odluku o ostvarivanju prava na socijalno stanovanje, ne poznaje sufinansiranje troškova zakupnine i sufinansiranje troškova unaprjeđenja uslova stanovanja, kako je to predviđeno Nacrtom Odluke. Nasuprot, njegovim članom 24 stavom 2 tačkama 1 i 4, u subvencije za socijalno stanovanje se ubraja pokriće troškova zakupnine i pokriće troškova unaprjeđenja uslova stanovanja. Takođe, on ne propisuje sprovođenje javnog poziva kao postupka ostvarivanja prava na ove subvencije, kao što je to propisano Nacrtom Odluke.

Stoga je I MI Boke ponudila norme za unaprjeđenje teksta Nacrta Odluke, kojim se umjesto sufinansiranja troškova zakupnine i sufinansiranja troškova unaprjeđenja uslova stanovanja, propisuju subvencije za socijalno stanovanje pokrićem troškova zakupnine i pokrićem troškova unaprjeđenja uslova stanovanja. Takođe, I MI Boke je predložila da se na postupak ostvarivanja prava na ove subvencije za socijalno stanovanje primjenjuju odredbe Zakona o upravnom postupku, te da se ove subvencije odobravaju na osnovu zahtjeva građana/ki Herceg Novog kojima su one potrebne, a ne na osnovu javnog poziva koji raspisuje Opština Herceg Novi.

Dodatno, Nacrt Odluke propisuje da Opština Herceg Novi građevinsko zemljište za izgradnju stambenih objekata može dodijeliti samo u zakup, ali ne i u svojinu, kako je to propisano članom 21 stavom 1 Zakona o socijalnom stanovanju. Nadalje, ovaj Nacrt predviđa da se građanima/kama Herceg Novog može dodijeliti građevinski materijal za izgradnju novog ili rekonstrukciju postojećeg stambenog objekta, ali u maksimalnom iznosu vrijednosti do 5.000,00€. Ovo ne samo da je suprotno članu 23 stavu 3 Zakonu o socijalnom stanovanju, već i obesmišljava svrhu propisivanja ovog prava na socijalno stanovanje Nacrtom Odluke, jer cijene građevinskog materijala su u kontinuiranom porastu, te se trenutno za 5.000,00€ može pribaviti veoma mala količina građevinskog materijala slabog kvaliteta, a za pola godine ili godinu izvjesno je da građevinski materijal te vrijednosti neće biti dovoljan ni za redovno održavanje stambenih objekata. Zbog toga je I MI Boke predložila usklađivanje teksta Nacrta Odluke sa Zakonom o socijalnom stanovanju i u pogledu ostvarivanja prava na dodjelu građevinskog zemljišta za izgradnju stambenih objekata za socijalno stanovanje i dodjelu građevinskog materijala za izgradnju novog ili rekonstrukciju postojećeg stambenog objekta.

Nacrt Odluke o ostvarivanju prava na socijalno stanovanje kao i Zakon o socijalnom stanovanju propisuje minimalnu površinu stambenih objekata, kupljenih ili izgrađenih za davanje u zakup radi rješavanja stambenih potreba građana/ki Herceg Novog. Naime, članom 7 Nacrta Odluke i članom 15 Zakona se propisuje da se pojedincu/ki daje u zakup stambeni objekat površine do 25 m2, a da se za svakog sljedećeg člana/icu porodice površina stambenog objekta povećava za 7 m2, do najviše 85 m2. Tako je za nesmetan pristup i kretanje osoba s invaliditetom (OSI) 25 m2 mala površina stambenog objekta, te kako stambeni objekti u kojima žive ove osobe moraju biti značajno veće površine da bi ispunile standarde pristupačnosti, I MI Boke je predložila da Opština Herceg Novi propiše da se OSI u zakup dodjeljuju stambeni objekti za 10 m2 veće površine od onih koji se dodijeljuju osobama bez invaliditeta.

Kada dva ili više građana/ki, koji su podnijeli prijavu na javni poziv Opštine Herceg Novi za rješavanje stambenih potreba po osnovu prava na socijalno stanovanje, ostvaruju jednak broj bodova, Nacrt Odluke propisuje da se prednost daje onom/j koji prvi/a preda prijavu. Takođe, Komisija za rješavanje ostvarivanja prava na socijalno stanovanje je nadležna za sprovođenje postupka po javnom pozivu, ali i po prigovorima građana/ki na rang listu koju sama ta Komisija sastavlja. Ove odredbe ne samo da su suprotne Zakonu o upravnom postupku, nego su i diskriminišuće prema OSI kojima je učešće u postupcima pred državnim i lokalnim organima značajno ograničeno u odnosu na lica bez invaliditeta, zbog nedostatka usluga podrške, fizičkih barijera i nepristupačnih informacija. Zbog navedenog je I MI Boke predložila da po prigovoru građana/ki Herceg Novog na rang listu odlučuje Glavni administrator Opštine Herceg Novi, a da se među građanima/kama koji imaju jednak broj bodova na javnom pozivu izabere ona/j koji/a pripada većem broju prioritetnih grupa za ostvarivanje prava na socijalno stanovanje (OSI i njihove porodice, samohrani roditelji i staratelji/ke, stariji od 67 godina, mladi koji su bili djeca bez roditeljskog staranja, raseljena lica, pripadnici/e RE populacije, mladi bračni parovi, pripadnici/e sindikalnih organizacija, deficitarnih zanimanja na području opštine Herceg Novi).

Ove Primjedbe, predlozi i sugestije su izrađene u okviru projekta „Krajnje vrijeme za unaprjeđenje ljudskih prava OSI”, koji je podržan kroz subgranting program u okviru projekta „U pravo vrijeme - Podrška zaštitnicima/ama ljudskih prava i OCD u oblasti promocije ljudskih prava i razvoja demokratske političke kulture”, koji realizuju nevladine organizacije Juventas, Help - Hilfe zur Selbsthilfe, Centar za monitoring i istraživanje – CeMi, Kvir Montenegro i Otvoreni centar Bona fide, finansira Delegacija Evropske unije kroz program Evropski instrument za demokratiju i ljudska prava za Crnu Goru 2022 (EIDHR) – ctr. 438-535, a kofinansira Ministarstvo javne uprave. Stavovi u ovim Primjedbama, predlozima i sugestijama ne predstavljaju stavove Konzorcijuma koji realizuje projekat niti finansijera i kofinansijera.